Regjisoret femra në film janë ende të rralla. Në Hollywood – studimi më i fundit i USC Annenberg për media, me temën ‘Diversiteti dhe ndryshimet sociale në lidhje me regjisoret femra në industrinë e filmit’ kohët e fundit dha rezultat si ‘Karrige e regjisorëve është e bardhë dhe vetëm për meshkuj’ duke e cilësuar si diçka jo e arritshme për femra.
Madje aftësitë e femrave e përshkruan si të limituara sa i përket këtij profesioni, duke e theksuar si papjekuri intelektuale kur femrat janë të reja, ndërsa kur kanë një moshë më të pjekur nuk kanë më fuqi fizike t’iu përballojnë sfidave të xhirimit. Regjja konsiderohet si profesion sa intelektual aq edhe fizik me kondicion krijues. Madje ky studim erdh me këtë konkludim: ‘Mundësitë për regjisoret femra janë të rralla’, por kjo nuk ka ndaluar të lansojë bindjen të krijueseve për të nxjerrë filma të shkëlqyer për sa kohë që forma e artit filmik ka ekzistuar.
Në vitin 2012, Instituti i filmit në Sundance dhe Women in Film, ne Los Angeles nisën iniciativën e festivalit për femra për të nxitur barazinë gjinore për gratë prapa kamerës për te fuqizuar pozitën e tyre . Hapi i parë është bërë të kuptojnë numrat e saktë të regjisoreve dhe shkaqet rrënjësore të mos përfshirjes së tyre në filmat amerikanë, në mënyrë që të mund ta trajtonim problemin. Hulumtimi i bërë historik gjatë tre viteve të fundit zbuloi barrierat dhe mundësitë kryesore të grave për punën në filmat, që informojnë punën kolektive dhe individuale të femrave ne film .
Do të thotë që edhe Hollywood-i ka sfidat e veta sa i përket barazisë gjinore në prodhimtarinë e filmit. Regjisoret femra janë te pakta edhe në ngjarjet më të rëndësishme për filmin ne botë .
Që kur Kosova shpalli pavarësinë në vitin 2008, regjisoret e saj kanë kërkuar gjithnjë e më shumë nxitje të dialogut publik për çështjet sociale. Pavarësisht nga pengesat financiare, regjisoret femra të shkathëta kanë përdorur teknika të ndryshme kinematografike për të prodhuar filma frymëzues që lënë audiencën me një kuptim më të thellë të vendit. Këto janë shembuj dhe te gjitha pas vetes kanë fuqi krijues në fushën e filmit. Së pari me filma të metrazhit të shkurtë dhe dokumentar së fundi edhe me filma artistik të metrazhit të gjatë.
Rrugëtimin i femrave në film në Kosovë është evident dhe nuk ka të ndalur. Profesion ky që deri pas vitit 1999 nuk ka pas një emër nga gjinia e bukur. Pas luftës në Kosovë emrat e regjisoreve femra veç janë shtuar duke ndërtuar një kulturë tjetër te trajtimit te filmit më inventiv, me një trajtim më social, një frymë që mund të thuhet e një neorealizmi kosovar, një shikim ndryshe për problemet e shoqërisë në ditët e sotme.
Po fillojmë nga Blerta Zeqiri me filmin “Martesa” një tabu temë e cila është trajtuar në mënyre shumë suptile. Në këtë film që shtjellohet dashuria nëpërmjet një trekëndëshi, e gjithë ngjarja shtjellohet, para dhe gjatë martesës së Bekimit me Anitën, e cila nuk është në dijeni se Bekimi është ende në dashuri me shokun e tij më të mirë Nolin. Një trekëndësh dramaturgjik i cilin nuk është trajtuar ndonjëherë në filmat kosovarë. Një guxim artistik po edhe estetik në mënyrën e trajtimit, një dialog i përsosur i personazheve më shumë me trajtim natyralist dhe dokumentar.
Kohëve të fundit janë punuar filmat e metrazhit të gjatë nga regjisoret femra që ende nuk e kanë pas premierën e tyre. Arzana Kraja me ‘Fusha e Mëllenjave’, ‘ Një tregim Prishtine’ nga Burbuqe Berisha, ‘Aga’ nga Lendita Zeqiraj, poashtu Antoneta Kastrati me filmin “Zana” i cili është në fazën e xhirimit, ‘Mbylle Derën’ me skenar dhe regji nga Parta Kelmendi në paraprodukcion, Blerata Basholli me filmin e saj, Kaltrina Krasniqi dhe Dorunitna Basha me projektin e tyre të ri…
Sa shumë emra femrash regjisore në një vend ku femra pak ka hapësirë. Në një mënyrë mundësia për to është e ngulfatur nga mosbesimi, mundësi kjo e munguar por në film për fat të mirë e përkrahur dhe me rezultat.
Burbuqe Berisha
Autorja është U.D. Dekane dhe Ligjëruese në Kolegjin AAB
