Abdulla Mehmeti
Me krijimin e Republikës së Maqedonisë në vitin 1944, sidomos pas
pavarësimit si shtet i mëvetësishëm në vitin 1991, e deri më sot, e tërë strategjia
e aparatit shtetëror të saj ka qenë e orientuar në pengimin e zhvillimit normal të
popullit shqiptar, si përbërës kryesor i këtij shteti, e sidomos në mosnjohjen e
statusit juridik-kushtetues e politik, i cili sipas të drejtës ndërkombëtare u takon
popujve që përbëjnë shumicë të konsiderueshme në një shtet me përbërje të
përzier të popullsisë.
E drejta e natyrshme e popullit shqiptar për të qenë element konstituiv
(shtetformues) në këtë shtet, para së gjithash mbështetet, sipas të drejtës etnike
dhe historike, në autoktoninë, numrin e popullsisë dhe vazhdimësinë e
përpjekjeve për krijimin e këtij shteti, si dhe në fakte të tjera të
pakontestueshme.
Marrëveshja e Bukureshtit e mbylli çështjen maqedonase në Ballkan
Me Marrëveshjen e Bukureshtit, të njohur si marrëveshje e paqes mes
palëve ndërluftuese në Luftën e Dytë Ballkanike, të nënshkruar më 10 gusht ![]()
1913, mes Serbisë, Malit të Zi, Rumanisë dhe Greqisë, në njërën anë, dhe
Bullgarisë në anën tjetër, territori gjeografik i njohur me emrin Maqedoni u nda
në atë mënyrë që, pjesën më të madhe të tij, përkatësisht pjesën e ashtuquajtur
Maqedonia e Egjeut, me sipërfaqe prej 34.356 km2 e morri Greqia, pjesën e
Maqedonisë së Vardarit, me sipërfaqe prej 25.342 km2, e morri Serbia, ndërsa
Bullgarisë.
Duke pasur parasysh se pjesa më e madhe e territorit të njohur
historikisht me emrin Maqedoni, përkatësisht, pjesa e quajtur Maqedonia e
Egjeut, aktualisht është pjesë e territorit shtetëror të Republikës së Greqisë,
prandaj, ky shtet e ka ngritur kontestin mes dy shteteve fqinje për legjitimitetin e
përdorimit të emrit Maqedoni, i cili nuk ka gjetur ende zgjidhje, edhe përkundër
ndërmjetësimit ndërkombëtar në nivel të Kombeve të Bashkuara, që nga viti
1993 e deri më sot.
Në Republikën e Greqisë, njëri prej 13 rajoneve të saj, sipas ndarjes
territoriale të vitit 20111, e mban emrin Maqedoni.
Lëvizja kombëtare maqedonase kishte synim krijimin e autonomisë nën
Perandorinë Osmane kryesisht në Maqedoninë e Egjeut me kryeqytet
Selanikun .
E tërë lëvizja e ashtuquajtur Rilindje kombëtare maqedonase dhe
përpjekjet për çlirim dhe bashkim kombëtar të sllavëve të Maqedonisë, goditjen
vdekjeprurëse e ka marrë pikërisht me ndarjen e Maqedonisë në Konferencën e
Bukureshtit, sepse pjesa më vitale e këtij etniteti në formim e sipër u ngulfat
bashkë me pjesën më të madhe të saj, Maqedoninë e Egjeut, duke marrë parasysh
se, e gjithë kjo lëvizje autonominë e vet nën Perandorinë Osmane e shihte
kryesisht në këtë territor, duke pretenduar Selanikun si kryeqytet, ku edhe u
themelua organizata më e fuqishme nacionale e kësaj lëvizje, Organizata e
Brendshme Revolucionare Maqedonase, në vitin 1893.
Nga udhëheqësit e lëvizjes nacionale maqedonase nuk është pretenduar
asnjëherë krijimi i shtetit të tyre të ardhshëm në territorin ku më vonë u krijua
Republika e Maqedonisë, të cilën e realizoi lëvizja komuniste e sllavëve në
Ballkan, me përkrahjen e Internacionales komuniste, Kominternës.
Pjesën më e madhe të territorit ku u krijua Maqedonia si shtet e përbëjnë
trojet etnike shqiptare
Republika e sotme e Maqedonisë ka një sipërfaqe prej 25.713 km2, që
domethënë se, ky territor për nga sipërfaqja nuk ka ndryshuar nga sipërfaqja e
pjesës së ndarë, të quajtur Maqedonia e Vardarit, nga Marrëveshja e Bukureshtit
e deri më sot.
Në pjesën e njohur si Maqedonia e Vardarit, republika me emrin
Maqedoni arriti të formohet për herë të parë në kuadër të ish Federatës
Jugosllave (1944), ndërsa me shkatërrimin e kësaj federate, pas shpalljes së
pavarësisë së këtij vendi në vitin 1991, Republika e Maqedonisë mbeti po me atë
territor që kishte më parë, i cili nuk përbën më tepër se 1/3 e territorit të
përgjithshëm të Maqedonisë gjeografike.
Historikisht, territori gjeografik me emrin Maqedoni në asnjë periudhë
historike, para krijimit të ish Republikës Jugosllave të Maqedonisë, më 1944, nuk
ka përfshirë territore më sipër qytetit të e sotëm të Shtipit, në anën veriore.
Jo rastësisht, beteja më e madhe mes kryengritësve shqiptarë të
udhëhequr nga Dervish Cara me forcat e Perandorisë Osmane, u zhvillua afër
Katllanovës, aty ku mbrohej kufiri lindor i shtetit etnik shqiptar, të cilin
pretendonin ta krijojnë udhëheqësit e kësaj kryengritje, një nga më të mëdhatë
në historinë e popullit shqiptar në bazë të territorit që përfshiu ajo dhe të tokave
të çliruar me këtë kryengritje, gjatë viteve 1843-1844.
Manastiri, kryeqyteti i njërit nga katër Vilajetet autonome shqiptare nën
Perandorinë Osmane, djepi i Alfabetit të njësuar të gjuhës shqipe dhe vatra e
çetave të para kryengritëse për çlirimin e Shqipërisë dhe pavarësinë e saj; si dhe
Shkupi, kryeqyteti i dikurshëm i Dardanisë dhe kryeqyteti i Vilajetit më të madh
shqiptar, i cili disa herë u çlirua nga shqiptarët, nuk arriti t’u përballojë trusnive
të pushtuesve dhe terrorit në fillim të shekullit njëzetë dhe intrigave të fuqive të
mëdha, prandaj, nga qyteti më i madh shqiptar në gadishull mbeti sot e kësaj dite
vetëm simbol i shenjtë i krenarisë tonë kombëtare, por edhe arenë e betejave të
reja politike në të ardhmen.
Republika e sotme e Maqedonisë u krijua në territoret etnike shqiptare, të
cilat përfshijnë më tepër se gjysmën e territorit të këtij shteti, edhe atë: Fusha e
Shkupit, ku shtrihet qyteti i Shkupit dhe qyteti i Kumanovës me rrethinat e tyre;
Fusha e Pellagonisë, me qendër qytetin e Manastirit; Fusha e Pollogut, me qendër
qytetin e Tetovës; si dhe Fushëgropa e Ohrit, me qendër qytetin e Ohrit.
Sipas shtrirjes territoriale të Republikës së sotme të Maqedonisë në
pjesën më të madhe në trojet etnike shqiptare, numri i banorëve të këtij shteti
me përkatësi etnike shqiptare nuk është në përputhje me sipërfaqen e këtij
territori, edhe atë, për shkaqe të njohura dhe të panjohura.
Strategjia e zvogëlimit të numrit të shqiptarëve dhe tkurrja e territoreve
etnike të tyre
Faktorët që ndikuan në zvogëlimin e numrit të popullsisë shqiptare, në
krahasim me popullsinë tjetër joshqiptare në Republikën e Maqedonisë, janë:
1. Represioni i vazhdueshëm i pushtuesve serbë dhe bullgarë dhe
shpërngulja e shqiptarëve nga këto territore, sidomos gjatë luftërave ballkanike
dhe dy luftërave botërore;
2. Shpërngulja me dhunë e mbi 300 mijë shqiptarëve për në Turqi,
sidomos në gjysmën e dytë të shekullit XX;
3. Asimilimi i popullsisë shqiptare të besimit ortodoks dhe katolik;
4. Sjellja e dhjetëra mijë sllavëve të shpërngulur me dhunë në fund të
Luftës së Dytë Botërore nga terrori i shtetit grek, dhe ,,riatdhesimi” i tyre në
Maqedoni, kryesisht në vendbanimet me popullsi shqiptare, gjatë viteve të ’70-ta
dhe ’80-ta të shekullit të kaluar;
5. Tkurrja e vazhdueshme e trojeve etnike shqiptare, në pjesën veriore
dhe perëndimore të Maqedonisë, me strategji afatgjatë, gjatë gjysmës së dytë të
shekullit XX e deri në ditët e sotme, duke e shfrytëzuar me mjeshtëri heshtjen e
udhëheqësve politikë nga radhët e shqiptarëve në Maqedoni dhe të drejtuesve të
Republikës së Shqipërisë;
6. Boshatisja e rajonit të Mariovës, i cili përbën afër 10% të territorit të
përgjithshëm të Maqedonisë, por edhe nga disa rajoneve të tjera në lindje të
vendit, dhe vendosja e këtyre banorëve në qytetet me shumicë të popullsisë
shqiptare, sidomos në qytetet: Shkup, Manastir, Ohër, Tetovë, Kumanovë etj., me
qëllim të ndryshimit të strukturës etnike të popullsisë në dëm të shqiptarëve. Ky
proces është zhvilluar në mënyrë sistematike dhe me strategji të veçantë gjatë
disa dekadave të fundit, sidomos pas tërmetit të vitit 1963 dhe rindërtimit të
Shkupit me ndihma ndërkombëtare.
Këtë e dëshmon edhe dendësia e popullsisë sipas rajoneve të këtij shteti,
ku shihet qartë se në pjesët e boshatisura nga popullsia e zhvendosur në pjesë të
tjera të vendit, ajo është 0,7 banorë/km², siç është rajoni i Mariovës, kurse në
rajonet me shumicë të popullsisë shqiptare kjo dendësi arrin edhe mbi 850
banorë/km², siç është rajoni i Pollogut.
Ky diskriminim mes rajoneve nuk ekziston as në shtetet që përfshijnë
pjesë të shkretëtirës së Saharës, prandaj nuk duhet të tolerohet në shtetet që
pretendojnë ta quajnë veten demokratike, veçanërisht kur këtë e bëjnë me
motive politike primitive!
Disa parametra real tregojnë qartë se popullsia shqiptare përbën afër 40
% të numrit të përgjithshëm të popullsisë në Republikën e Maqedonisë. Mbase
kjo edhe duhet të jetë arsyeja kryesore pse nuk bëhet regjistrimi i popullsisë në
këtë shtet. Regjistrimi i fundit është realizuar në vitin 2002, i cili ka krijuar
dyshime të mëdha në rregullsinë e realizimit të këtij operacioni statistikor,
sidomos në lidhje me numrin e popullsisë shqiptare.
Duke marrë parasysh këto fakte, Republika e Maqedonisë nuk mund të
mbijetojë në asnjë rrethanë si shtet nacional vetëm i popullit maqedonas, por ai
duhet të jetë shtet nacional edhe i popullit shqiptar, i cili është autokton në këtë
territor, ka vazhdimësi në traditën e formimit të këtij shteti, përbën shumicë të
konsiderueshme dhe luan rol të rëndësishëm në stabilitetin e vendit dhe ruajtjen
e paqes dhe sigurisë në rajon.
(29.XII.2016)
