Sot është një ditë shumë solemne për ne, sepse pikërisht këtu, në Universitetin e Sofjes, 100 vjet më parë, personalitete publike, shkencëtarë, profesorë, mësues themeluan Institutin Shkencor Maqedonas për studimin e historisë, gjeografisë, etnografisë, jetës ekonomike të Maqedonisë. Për të mbledhur materiale historike për luftërat çlirimtare të bullgarëve të Maqedonisë, duke përgatitur një histori sistematike dhe të detajuar të këtyre luftimeve, tha nënkryetarja bullgare Iliana Iotova.
Në fjalimin e saj me rastin e 100 vjetorit të Institutit Shkencor Maqedonas në Sofje.
Ajo shtoi se “Jo vetëm patriotizmi, por edhe përmirësimi shkencor, tezat, historia, analizat, idetë, qëndrimet do të ishin shumë të dobishme sot në marrëdhëniet jashtëzakonisht delikate që kemi me fqinjët tanë”.
“Polarizimi politik, zënkat e pakuptimta dhe urrejtja po e pengojnë punën e Kuvendit të Shkupit dhe këtë e kemi parë sidomos muajt e fundit. Kjo nuk mund të mos errësojë të ardhmen evropiane të fqinjit tonë, të cilën në fakt të gjithë e dëshirojmë. Nuk ka mundësi që Maqedonia e Veriut të hyjë në një paketë me Shqipërinë në negociatat për anëtarësim në Bashkimin Evropian, nëse nuk zbaton rekomandimet e Këshillit, i cili kishte disa vendime evropiane për këtë çështje, pasi Bullgaria vendosi kushtet e saj dhe është përkrahur nga partnerët evropianë”, tha Iotova.
Ajo shtoi se, “nuk ka mundësi, sado lojëra prapaskenike të luhen, të fillojnë negociatat reale me Republikën e Maqedonisë së Veriut, para kushtit që të drejtat e bullgarëve të përfshihen në maqedonisht. Kushtetuta është përmbushur”.
Jotova theksoi se janë anëtarët e Institutit Shkencor të Maqedonisë ata që gjatë viteve me shumë kujdes i kanë përcjellë këto procese, kanë bërë analiza, kanë dhënë ide dhe rekomandime, të cilat për fat të keq nuk janë dëgjuar gjithmonë.
Ajo vlerëson se Bullgaria i trajton me mirëkuptim, tolerancë dhe partneritet të gjitha vendet që kanë shprehur dëshirën për t’u bërë pjesë e Bashkimit Evropian, përfshirë Republikën e Maqedonisë së Veriut.
“Që nga viti 2017, që nga nënshkrimi i Marrëveshjes së Fqinjësisë së Mirë, e deri më tani, vendi ynë ka ndërmarrë hapa shumë konkretë për të ndihmuar fqinjët. Që në vitin 2019, presidenti Rumen Radev prezantoi tezën për ndryshim imperativ të Kushtetutës dhe njohjen e të drejtave të bullgarëve në dialogun me Republikën e Maqedonisë së Veriut. Teksti për ndryshim është gati, është dhënë për shqyrtim, por nuk ka vullnet politik dhe as publik që të kalojë nëpër komisione dhe sallë plenare”, tha Iotova në fjalën e saj.
