Më shumë gjermanë, më pak kosovarë: Që nga viti 2018, për natyralizimin në Zvicër vlejnë rregulla më të ashpra. Përqindja e të huajve të kualifikuar lart po rritet – kush flet dobët gjermanisht, ka pak mundësi.
Ky është thelbi
Një studim nga Komisioni Federal për Migracionin tregon se midis viteve 2018 dhe 2020 në Zvicër janë natyralizuar më shumë të diplomuar të universiteteve. Njëkohësisht, përqindja e natyralizimit për personat me nivel të ulët arsimor ka rënë.
Sidomos e vështirë e kanë personat nga fusha e azilit dhe ata pa leje qëndrimi të përhershëm (leje C).
Janë natyralizuar më shumë persona nga vende si Gjermania dhe Franca. Më pak natyralizime ka pasur nga Kosova, Serbia, Italia, Spanja, Mbretëria e Bashkuar dhe Belgjika.
Midis viteve 2018 dhe 2020 në Zvicër janë natyralizuar më shumë të diplomuar të universiteteve, ndërsa përqindja për personat me nivel të ulët arsimor ka rënë. Këtë e tregon një studim i publikuar të mërkurën nga Komisioni Federal për Migracionin.
Arsyeja për këtë është ligji i ri për shtetësinë, i cili u fut në fuqi, ndër të tjera, si pasojë e pranimit të iniciativës për kufizimin e emigracionit nga shkurti 2014. Iniciativa kërkonte një kufizim të emigracionit dhe çoi në ashpërsimin e ligjeve për natyralizim.
Për këtë arsye u përshtat ligji i natyralizimit në vitin 2018
Qëllimi ishte të thjeshtohej procedura e natyralizimit dhe të nxitej integrimi. Ligji synonte të përshtatej më mirë me realitetin e ri shoqëror dhe të vendoste kritere të qarta dhe precize për natyralizimin, veçanërisht për njohuritë gjuhësore. Ai synonte të natyralizonte kryesisht persona të kualifikuar dhe të integruar mirë.
Personat me leje C, të cilët duan të natyralizohen, duhet të kenë jetuar të paktën dhjetë vjet në Zvicër dhe të kenë njohuri të mira të gjuhës. Gjithashtu, ata nuk duhet të kenë marrë ndihmë sociale në tre vitet para natyralizimit dhe gjatë procedurës.
Këto janë rezultatet pas dy vjetësh
Studimi tregon se midis viteve 2018 dhe 2020 profili i të natyralizuarve ka ndryshuar. Përqindja e të huajve të kualifikuar lart me diplomë universitare është rritur, ndërsa personat me kualifikime të ulëta janë natyralizuar më rrallë. Personat nga fusha e azilit dhe ata pa leje qëndrimi të përhershëm e kanë më të vështirë. Ka dallime rajonale, ku kantone si Lucerni dhe Vaud kanë regjistruar rritjen më të madhe të të diplomuarve universitarë.
Për këta persona natyralizimi është bërë më i vështirë
Ata që kanë jetuar dhjetë vjet me një leje F në Zvicër, pra janë pranuar përkohësisht, tani u llogariten vetëm pesë vjet. Rregullat janë edhe më të ashpra për azilkërkuesit: vitet e qëndrimit të tyre nuk llogariten më fare.
Më shumë gjermanë dhe më pak kosovarë
Janë natyralizuar më shumë persona nga vende si Gjermania dhe Franca. Humbësit janë shtetasit nga Kosova dhe Serbia. Gjithashtu, ka pasur më pak natyralizime nga Italia, Spanja, Mbretëria e Bashkuar dhe Belgjika.
Kështu thotë politika
Deputeti i FDP-së, Christian Wasserfallen, e sheh zhvillimin në mënyrë thelbësisht pozitive. “Një integrim i mirë në shoqëri duhet të jetë gjithmonë parakusht për natyralizim.” Njohja e një gjuhe të vendit dhe njohuritë bazë matematikore janë faktorë vendimtarë, veçanërisht në lidhje me integrimin në tregun e punës. “Për këtë arsye këto pika duhet të merren parasysh edhe në vendimin për natyralizim.”
Céline Widmer (SP) e sheh ndryshe. “Nëse dikush natyralizohet, nuk duhet të varet nga niveli arsimor”, mendon ajo. “Në përgjithësi do të ishte më e arsyeshme që personat të natyralizoheshin më herët në procesin e integrimit, edhe nëse për shembull nuk e zotërojnë gjuhën në mënyrë perfekte.” Të natyralizuarit integrohen më mirë dhe e kanë më të lehtë në tregun e punës – “një fitim për individin dhe shoqërinë”.
Këto janë lejet e qëndrimit në Zvicër
Leja L (leje qëndrimi e përkohshme) Vlen për qëndrime më pak se një vit. Jepet kur një kontratë pune ka një kohëzgjatje midis tre muajsh dhe një viti ose për persona që kërkojnë punë.
Leja B (leje qëndrimi) Vlen për qëndrime më shumë se një vit. Kërkon një kontratë pune për të paktën një vit ose të përhershme. Zakonisht jepet për pesë vjet dhe mund të rinovohet.
Leja C (leje qëndrimi e përhershme) Jepet pas një qëndrimi pesë (për shtetasit e BE-15/EFTA) ose dhjetë vjet (për shtetasit e tjerë të BE) në Zvicër. Lejon qëndrim të përhershëm dhe jep të drejta të ngjashme me ato të shtetasve zviceranë.
Leja G (leje për punëtorët kufitarë) Vlen për personat që punojnë në Zvicër, por banojnë në një vend fqinj. Ata duhet të kthehen të paktën një herë në javë në vendbanimin e tyre të huaj.
Leja Ci Jepet për anëtarët e familjeve të përfaqësuesve të përfaqësive të huaja dhe organizatave ndërkombëtare që janë të punësuar. Lejon ushtrimin e një aktiviteti të punës në Zvicër.
Leja F (leje për pranimin e përkohshëm) Jepet për personat që lejohen të qëndrojnë përkohësisht në Zvicër për arsye ligjore ose humanitare, megjithëse nuk kanë të drejtë për azil.
Leja N (azilkërkues) Jepet për personat që kërkojnë azil në Zvicër dhe janë në procesin e azilit.
