Göbekli Tepe në Turqi është një nga vendet më të mrekullueshme arkeologjike nga epoka e gurit, nga më shumë se 10 mijë vjet më parë. Ekspertët kanë vërtetuar tashmë se gdhendja në murin e kompleksit mund të jetë kalendari më i vjetër i njohur me anë të të cilit është ndjekur ndërrimi i stinëve.
Për momentin, nuk dihet se çfarë funksionesh ka pasur Göbekli Tepe në bashkësinë e lashtë neolitike, por mendohet të jetë ndërtuar nga gjuetarët-mbledhës si shenjtërorja e parë e përhershme në botë.
Zbulimet më të fundit tregojnë se, të paktën për një periudhë, është përdorur edhe për të vëzhguar qiellin e natës, shkruan Science Alert.
Është veçanërisht interesante e ashtuquajtura Kolona e Shkabave, në të cilën është gdhendur imazhi i një zogu në mes të modeleve të stilizuara.
Hulumtimi i mëparshëm, i udhëhequr nga inxhinieri kimik Martin Sweatmand nga Universiteti i Edinburgut, tregoi se figurat në kolonë mund të përfaqësojnë yjësitë, dhe gdhendjet e tjera një goditje kometë rreth 13 mijë vjet më parë – një ngjarje para ndërtimit të monumentit.
Ndikimi i kometës përkon me fillimin e epokës së vogël të akullit, por edhe periudhën kur popullsia iu drejtua gjithnjë e më shumë bujqësisë, e cila çoi në revolucionin neolitik.
Sweatman ka analizuar simbolet e gjetura në kompleks. Ai beson se shenjat në shtyllat në formën e shkronjës V mund të përfaqësojnë ditë, dhe gdhendjet mund të përfaqësojnë ngjarje të tjera kozmike – një kolonë tregon një vit me 365 ditë, të përbërë nga 12 muaj hënorë dhe 11 ditë shtesë që përbëjnë vitin diellor.
Zogu grabitqar në shtyllën e shkabës ka një simbol V rreth qafës së tij. Sipas analizës së Sweatman, zogu mund të përfaqësojë një plejadë të lidhur me solsticin e verës, që do të thotë se simboli V në zog mund të përfaqësojë vetë solsticin.
Figura të tjera të shtyllave kanë gjithashtu një shenjë V në qafë, si dhe statujat dhe figurat e gjetura në vende tjera. Këto simbole, sipas Sweatman, mund të lidhen edhe me kalimin dhe regjistrimin e kohës.
Gjatë hulumtimeve të mëparshme, Sweatman gjeti lidhje midis figurave të kafshëve në shtylla dhe ndryshimit në orientimin e boshtit të rrotullimit të Tokës. Për më tepër, dy kolonat në Göbekli Tepe mund të përshkruajnë shiun vjetor të meteorëve Taurid, nga i cili mund të ketë ardhur kometa Younger Dryas.
“Duket se banorët e Göbekli Tepe po shikonin me kujdes qiellin, gjë që është e pritshme duke pasur parasysh se bota e tyre u shkatërrua nga një kometë në një moment. Ndoshta kjo ngjarje i nxiti gjuetarët-mbledhës të kthehen në bujqësi për shkak të klimës më të ftohtë,” tha Sweatman.
