Për të kufizuar kandidaturat për poste publike në pushtetin qendror dhe lokal, tek personat e përfshirë në “Listën e Zezë”, do të ishte mirë që të kishte një ndryshim të veçantë në Kushtetutë. Në Maqedoninë e Veriut, jo vetëm ata që janë në “listën e zezë” amerikane, por edhe ata që janë të paktën nën hetim, duhet të kufizohen të konkurrojnë në zgjedhje ose të emërohen në poste publike. Ky problem duhet të definohet një herë e përgjithmonë, vlerëson Aliu.
Sipas tij, një projektligj i tillë kërkon nomoteknikë ligjore për të shkruar në mënyrë që të mos bie ndesh me përcaktimet e Kushtetutës.
Postulati themelor në drejtësi është prezumimi i pafajësisë. Pra, derisa të ketë aktgjykim të formës së prerë, personi trajtohet ose si i dyshuar ose nën hetim ose nën akuzë, nënvizon ai.
Nga ana tjetër, “Frontline” mëson nga burime diplomatike se nga mesi i këtij viti “lista e zezë” amerikane do të zgjerohet edhe me persona të tjerë. Burimi ynë nuk thotë nëse personazhet e rinj që do të jenë në listën amerikane do të jenë nga sfera e politikës apo e biznesit.
Në nëntor të vitit 2023, zëvendëskryeministrja përgjegjëse për politika të qeverisjes së mirë, Slavica Grkovska, njoftoi se kishte nisur një iniciativë në Qeveri për t’iu qasur ndryshimeve ligjore që do të pamundësonin personat që janë në listën e sanksioneve të SHBA-së. Bashkimi Evropian dhe Kombet e Bashkuara të jenë në çdo pozicion ose të punësohen në administratë.
Ajo theksoi se janë të nevojshme ndryshime që do të parashikojnë që nëse një zyrtari, i cili aktualisht është në një pozitë, i jepet një sanksion i tillë, t’i ndërpritet menjëherë mandati.
Sepse sjellja sikur të mos kishte ndodhur asgjë, pas vendosjes së sanksioneve të tilla, shkatërron besimin në institucionet dhe nuk kontribuon në ndërtimin e një sistemi në të cilin qytetarët mund të kenë besim. Dhe ne do ta zvogëlojmë korrupsionin në mënyrë drastike në atë moment kur do të shihet se sistemi funksionon në mënyrë të paanshme dhe ka dënime dhe sanksione për të gjithë ata që kanë shkelur normat etike dhe morale, tha Grkovska.
Qëllimi i Ligjit për konfiskimin e pasurisë është të dëshmojë se me sanksionimin e personave të tillë korrupsioni është i padobishëm dhe se prona që ata e kanë fituar në mënyrë të kundërligjshme do t’i konfiskohet në procedurë ligjore dhe do t’u kthehet qytetarëve. Nëpërmjet këtij ligji, në një situatë ku nuk ka elementë të mjaftueshëm për fillimin e procedimit penal, në procedurën civile mundësohet sanksionimi i personave që kanë diferencë drastike në atë që kanë fituar, nga të ardhurat e raportuara zyrtarisht.
Rreth 12 emra, kryesisht politikanë, ishin pjesë e “listës së zezë” amerikane, por që nga prilli 2022 u shtuan edhe ish-kryeministri Nikola Gruevski dhe Sasho Mijalkov.
Koço Angjushev është i fundit nga një sërë shtetasish maqedonas të cilët së fundmi janë futur në listën e zezë amerikane. Në nëntor të vitit të kaluar, biznesmeni rus me banim në Maqedoni, Sergej Samsonenko dhe bashkëshortja e tij Irina u “fiksuan” pas saj. Emrat e tyre hynë në dosjet gjyqësore përmes rastit të njohur në opinion si Komplotet e Vodnos, në të cilin ish-kryeministri Nikola Gruevski, i cili gjithashtu është në listën e zezë, u dënua për blerje të paligjshme të parcelave të Vodnos duke keqpërdorur donacionet partiake. Emri i Irina Samsonenko u shfaq në strukturën e pronësisë së një prej kompanive të biznesmenit kontrovers Jordan Kamçev “Sistina Life Care Center”. Blerja dhe shitja e tokës dhe kompanive, si dhe transaksionet financiare në mes të çiftit Samsonenko dhe Orce Kamçev, të përmendura në njoftimin e Departamentit të Thesarit të SHBA-së, janë mbuluar nga rasti Parcelat në Vodno.
Po ashtu, autoritetet amerikane kanë vënë nën sanksione edhe pesë kompani nga vendi: “Bet City International” e cila është e lidhur me Sergej Samsonenkon dhe Jordan Kamçev, pastaj “Kamçev Consulting” e lidhur me Ratka Kunoska-Kamçeva, “Orka Finance” e lidhur edhe me Ratka Kunoska. -Kamçeva, “Orka Holding” me Jordan Kamçev dhe “Sistina Life Care Center” menaxhere e së cilës është Irina Samsonenko. Më pas, nënës së Orce Kamçevit, Ratkës, iu ndalua hyrja në Shtetet e Bashkuara.
Në “Listën e Zezë” është “i bashkangjitur” edhe kryetari aktual i Strugës, Ramiz Merko, për shkak të korrupsionit dhe aktiviteteve korruptive që prekin institucionet në vend.
Cilët persona të tjerë janë në këtë listë?
Abdul Jashari, i njohur si Al Albani nga Shkupi, i cili është i lidhur me organizatën terroriste Front Al Nusri nga Siria. Në listë janë edhe Lube Boshkoski, Menduh Thaçi, Xhevat Ademi, Gafur Adili, Nuri Bexheti, Nevzat Halili, Xhavit Hasani, Kastriot Haxhireja, Xhemail Hyseni, Daut Rexhepi, Xhezair Shaqiri… Këta persona figuronin në “listën e zezë” për përfshirje në konfliktin e armatosur gjashtëmujor në Maqedoninë e Veriut që nga viti 2001.
Maqedonia është e detyruar të zbatojë masat kufizuese të miratuara vetëm nga Kombet e Bashkuara. Ndërsa sanksionet nga listat evropiane dhe amerikane mund të bëhen të zbatueshme vetëm me vendim të qeverisë.