Boshti i Tokës, vija imagjinare rreth së cilës rrotullohet planeti ynë, nuk është statik. Ai lëviz nën ndikimin e ndërveprimeve komplekse të forcave gravitacionale, ndryshimeve klimatike të shkaktuara nga aktivitetet njerëzore dhe, siç kanë zbuluar shkencëtarët së fundmi, pompimit të ujërave nëntokësore.
Një studim i ri, i publikuar në revistën Geophysical Research Letters , ka treguar se nxjerrja masive e ujërave nëntokësore për pije, bujqësi dhe industri ka një ndikim të rëndësishëm në zhvendosjen e boshtit të rrotullimit të Tokës dhe në rritjen globale të nivelit të detit. Ky hulumtim zbulon një aspekt të ndikimit njerëzor në proceset gjeofizike të planetit që është lënë pas dore deri më tani.
Si ndikon pompimi i ujit në boshtin e Tokës?
Pozicioni i boshtit të rrotullimit të Tokës ndikohet nga rishpërndarja e masës në koren e Tokës, ndryshimet klimatike dhe faktorë të tjerë. Pompimi masiv i ujërave nëntokësore nga akuiferët (shtresat nëntokësore që mbajnë ujin nën tokë poroze) është një nga faktorët kryesorë në rishpërndarjen masive në Tokë.
Ki-Weon Seo, një gjeofizikan në Universitetin Kombëtar të Seulit dhe autori kryesor i studimit, thotë se poli i rrotullimit të Tokës në fakt po lëviz ndjeshëm.
“Studimi ynë tregon se midis shkaqeve klimatike, rishpërndarja e ujërave nëntokësore në fakt ka ndikimin më të madh në lëvizjen e polit të rrotullimit,” tha ai.
Si ndodh kjo?
Kur uji nxirret nga shtresat nëntokësore, ai lëviz nga zonat e lokalizuara në sistemin global atmosferik dhe oqeanik. Ky proces ndryshon ekuilibrin e masës së planetëve, ashtu si një vullkanizues ndryshon boshtin e rrotullimit të një rrote duke shtuar pesha të vogla plumbi në buzë.
Një studim i ri zbuloi se midis 1993 dhe 2010, poli i rrotullimit të Tokës u zhvendos rreth 78.48 cm në lindje, ose rreth 4.6 cm në vit, gjë që lidhet drejtpërdrejt me rishpërndarjen e masës së shkaktuar nga pompimi i plumbave.
Si u zbulua ndikimi i pompimit të ujit?
Për qëllimet e hulumtimit të ri, shkencëtarët përdorën modele të sofistikuara kompjuterike që analizonin ndryshimet në boshtin e Tokës dhe nivelin e detit.
Ata gjurmuan lëvizjen e boshtit të Tokës bazuar në të dhënat satelitore dhe matjet e sakta të anomalive të gravitetit.
Në të njëjtën kohë, ata regjistruan vlerësime të sasisë së ujërave nëntokësore që pompohen në rajone të ndryshme të botës.
Në hapin tjetër, ata integruan të dhënat e pompimit të ujit me modele që tregojnë se si këto masa ndikojnë në boshtin e Tokës.
Duke kombinuar këto metoda, autorët e studimit arritën të llogarisin se gjatë një periudhe 17-vjeçare, rreth 2150 gigatonë ujë u zhvendosën nga burimet nëntokësore në oqeane. Ky ndryshim është përgjegjës për një rritje globale të nivelit të detit prej rreth 6.24 milimetra, që përkthehet në rreth 0.37 mm në vit.
Niveli global i detit po rritet me rreth 3.3 mm në vit, kryesisht për shkak të zgjerimit termik të oqeaneve me rritjen e temperaturave dhe shkrirjes së akullit, kryesisht në Grenlandë dhe Antarktidë. Një studim i ri zbuloi se pompimi i ujërave nëntokësore gjithashtu luan një rol të rëndësishëm në këtë rritje.
Kur uji nëntokësor pompohet, ai lëviz në oqeane përmes avullimit, reshjeve dhe rrjedhjeve sipërfaqësore. Ky fluks shtesë i ujit në oqeane rrit nivelet globale të deteve.
Ky proces përkeqëson më tej efektet e shkrirjes së shtresave të akullit në nivelin e oqeanit.
Ndikimi në rrotullimin e Tokës dhe lëvizjen e boshtit
Siç e kemi thënë tashmë, studimi tregoi se rishpërndarja e ujit ka gjithashtu një ndikim të rëndësishëm në rrotullimin e Tokës, si në lëvizjen e boshtit ashtu edhe në shpejtësinë e rrotullimit.
Në këtë proces, nga vjen dhe ku shkon uji luan një rol të rëndësishëm. Domethënë, rishpërndarja e ujit nga zonat tokësore në gjerësitë e mesme gjeografike bën ndryshimin më të madh, sepse, ndryshe nga uji i krijuar nga shkrirja e kapakëve polare, ai rishpërndahet në oqeane në largësi të mëdha nga burimi dhe nga boshti i rrotullimit. , e cila ndryshon ndjeshëm momentin e inercisë. Me një zhvendosje të tillë, boshti i rrotullimit të Tokës përshtatet me shpërndarjen e re të masës.
Prandaj, lëvizja intensive e ujit nga vende të tilla si Amerika e Veriut perëndimore dhe India veriperëndimore luajti një rol kyç në ndryshimet në pjerrësinë e boshtit të Tokës.
Megjithëse këto efekte janë minimale në shkallën kohore njerëzore, ato, ndër të tjera, mund të ngadalësojnë rrotullimin e planetit në terma afatgjatë.
Zonat me nxjerrjen më të madhe të ujit
Disa nga zonat më të kërcënuara për sa i përket varfërimit të ujërave nëntokësore janë:
Azia Qendrore dhe India : bujqësia intensive dhe ujitja çojnë në shterim masiv të akuiferëve dhe mungesë uji.
Shtetet e Bashkuara perëndimore : Kalifornia, Arizona dhe zona të tjera bujqësore përdorin sasi të mëdha të ujërave nëntokësore për të rritur të korrat në kushte thatësire.
Lindja e Mesme : kushtet e thata klimatike dhe rritja e popullsisë kërkojnë sasi të shtuara të ujit për pije dhe ujitje.
Implikime më të gjera për të ardhmen e planetit
Këto gjetje të reja tregojnë se pasojat e aktiviteteve njerëzore nuk janë të kufizuara në ndikimet lokale apo rajonale; kanë pasoja globale. Nxjerrja e ujërave nëntokësore, edhe pse e nevojshme për mbijetesë dhe bujqësi, ka pasoja në proceset gjeofizike.
Nëse kjo tendencë vazhdon, ne mund të dëshmojmë probleme shtesë, duke përfshirë rritjen e ndjeshmërisë së zonave bregdetare ndaj përmbytjeve për shkak të rritjes së nivelit të detit dhe varfërimit të akuiferëve nëntokësorë që mund të rezultojnë në mungesë uji gjatë periudhave të thata. Rindërtimi i kapacitetit të akuiferit mund të marrë shekuj, dhe kjo mund të përkeqësojë ndjeshëm efektet e ndryshimeve klimatike dhe të nxisë migrimin.
Çfarë mund të bëhet?
Këto gjetje tregojnë se është e nevojshme të fokusohet në përdorimin më të qëndrueshëm të ujërave nëntokësore.
Si masa të mundshme parandaluese, ekspertët sugjerojnë përmirësimin e teknologjive të ujitjes për të reduktuar konsumin e ujit, rritjen e përdorimit të burimeve të rinovueshme, për shembull ujin e shkripëzuar të detit ose ujin e ricikluar për bujqësi, dhe duke përfshirë përpjekjet ndërkombëtare për të reduktuar ndikimin e tepërt njerëzor në burimet natyrore.
