Për më shumë se 70 vjet, aleanca transatlantike ka shërbyer si themeli i palëkundshëm i stabilitetit evropian dhe mbështeti vlerat e rendit perëndimor të udhëhequr nga SHBA. Në vitin 2020, duket se marrëdhëniet janë duke u rimenduar në të dy anët e Atlantikut.
Kështu vlerësohet në një shkrim të CNN, i cili medium kujton faktin se në fillim të kësaj jave, Bashkimi Evropian nuk pranoi të përfshijë SHBA-në në listën e “vendeve të sigurta”, që do të thotë se udhëtarët amerikanë do të jenë të “padëshiruar” brenda bllokut për të ardhmen e parashikueshme, për shkak të numrave të infeksioneve me coronavirus.
Për çudi, siç thuhet më tej, përcjell Telegrafi, lista përfshin Kinën – vendin nga e ka origjinën virusi – me kushtin e marrëveshjeve reciproke.
Gjithsesi, CNN shkruan se zyrtarët e BE-së këmbëngulin se vendimi nuk ishte politik dhe bazohej tërësisht në prova epidemiologjike, me shpresën se kjo do të qetësonte presidentin amerikan Donald Trump, një njeri që ka sulmuar bllokun në disa raste.
Sidoqoftë, të tjerët e pranojnë privatisht se nëse Brukseli do të kishte dashur ta bënte “pilulën më me shije” për një audiencë amerikane, do të duhej “të hidhte edhe pak sheqer”.
“Në të kaluarën, unë mund të shoh që ne mund të mos e kishim përfshirë Kinën në mënyrë që t’i mbanin SHBA-në të lumtur”, thotë një diplomat i BE-së i pa autorizuar për të folur hapur se si u mor vendimi.
Sipas vlerësimit të CNN, nuk është sekret që Uashingtoni është i interesuar më pak në çështjet evropiane këto ditë.
Dhe siç shkruan më tej ky medium, dihet që kombet evropiane kërkojnë në mënyrë aktive një autonomi më të madhe diplomatike nga Amerika. Kjo është veçanërisht e vërtetë për 27 vendet anëtare të Bashkimit Evropian.
Një nga mënyrat që Brukseli mendon se mund të distancohet nga Washingtoni është angazhimi me Kinën si partner strategjik dhe ekonomik, duke zvogëluar besimin e saj në njërën prej superfuqive të botës – duke balancuar marrëdhëniet e saj me tjetrën.
Në vitet e kaluara, Brukseli është treguar i përkushtuar për çështje të mëdha, ndërkombëtare ndërsa Trump “grisi” gjithçka.
Mendoni për Marrëveshjen e Klimës në Paris, marrëveshjen bërthamore të Iranit, 5G, dhe ju filloni të shihni një model të sjelljes në të cilën BE-ja mund të perceptohej se kishte “marrë anë nga Kina” mbi aleatin e saj më të vjetër.
Sigurisht, mund të jetë një lexim jogjeneral i situatës, duke pasur parasysh lidhjen e thellë, të vendosur midis Evropës dhe SHBA-së.
“Duke ditur se çfarë dimë në lidhje me të dhënat e Kinës, si është vepruar gjatë pandemisë dhe qëndrimit të Shtëpisë së Bardhë, unë mendoj se në një botë tjetër do t’i kishim mbajtur larg”, thotë diplomati.
Por ajo botë tjetër që ai i referohet nuk është thjesht bota përpara se Trump të merrte detyrën, shkruan CNN, përcjell Telegrafi.
Një zyrtar i Brukselit i cili punon në politikën e jashtme të BE, por nuk është i autorizuar të flasë hapur, tha se largimi nga Evropa si përparësi gjeopolitike filloi nën ish-presidentin amerikan Barack Obama.
“Obama nuk kishte aq interes të madh për Lindjen e Mesme sa presidentët e mëparshëm, gjë që është gjeografikisht më shumë një problem evropian. Dhe ai po zhvendoste përparësitë e tij nga Evropa në Kinë dhe Azi”, tha zyrtari.
Sidoqoftë, vëzhguesit e gjatë të aleancës pranojnë se ajo është tensionuar gjatë katër viteve të fundit – dhe do të përkeqësohet akoma nëse Donald Trump mund ish-nënkryetarin Joe Biden në zgjedhjet e këtij viti në SHBA.
“Trump e konsideron BE-në, veçanërisht Gjermaninë, një rival ekonomik dhe tregtar, që do të thotë se mund të priten tensione në rastin kur ai të marrë një mandat të dytë”, thotë Velina Tchakarova, nga Instituti Austriak për Politikë Evropiane dhe Politikë të Sigurisë.
Ajo thotë se ndërsa BE po ndërmerr hapa drejt “ndërtimit të një autonomie më të fortë në fushën e sigurisë dhe mbrojtjes”, Trump përpiqet të “minojë përpjekjet e tilla përmes sulmeve të tij ndaj anëtarëve evropianë të NATO-s, si dhe përmes masave ekonomike dhe tregtare”.
Zyrtari i Brukselit shpjegon se “shkëputja nga multilateralizmi” i Trump për çështje të mëdha ndërkombëtare si Irani, shoqëruar me SHBA-në duke marrë “më pak përgjegjësi në sigurinë evropiane” ka përshpejtuar të menduarit evropian për të bërë një hap larg nga Amerika dhe “të bëjë gjënë tonë në skenën botërore”.
Ky karakterizim i një administrate të SHBA-së që shkon në mënyrën e saj për të shmangur punën me evropianët është një që diplomatja e BE e njeh.
“Problemi është se zyrtarët në Washington që duan të punojnë me Evropën, ndërsa janë në kontakt, nuk e kanë mandatin nga qeveria të përfshihen në ndonjë mënyrë serioze. Ata vazhdojnë aq gjatë sa të munden, por nëse do të marrim një mandat të dytë nga Trump, atëherë ne jemi në telashe të vërtetë”.
Kjo, sipas Tchakarova, është arsyeja pse “institucionet e BE-së dhe drejtuesit e vendeve anëtare shpresojnë që Joe Biden do të zgjidhet në nëntor … ai është në favor të multilateralizmit dhe pritja është që ai të forcojë lidhjet midis SHBA dhe Evropës”.
CNN thotë se i është drejtuar zyrtarëve të shumtë nga institucionet e BE dhe diplomatët në të dy anët e Atlantikut për koment.
Dhe sipas CNN, shumica nuk pranuan të komentojnë; disa pranuan se besojnë se do të ishte kështu.
Një diplomat evropian tha: “Ne do të kërcejmë me këdo që është në dyshemenë e vallëzimit, por nuk kërkon një gjenialitet për të parë që bashkëpunimi BE-SHBA aktualisht është i dobët”.
I pyetur për të komentuar një drejtim të mundshëm nga BE-ja larg lidhjeve të saj historike me SHBA, një zëdhënës i Departamentit të Shtetit tha: “Shtetet e Bashkuara dhe BE ndajnë një partneritet të fortë dhe të qëndrueshëm të bazuar në vlerat e përbashkëta demokratike dhe qeverisjen, respektimin e të drejtave të njeriut dhe sundimin e ligjit, lidhjet e thella ekonomike dhe një angazhim për prosperitetin dhe sigurinë transatlantike. Ky partneritet i gjatë është jetik pasi ne koordinojmë në një mori përpjekjesh ndërkombëtare”.
Sidoqoftë, vlerësohet në analizën e CNN, një fitore e mundshme e Biden nuk do të siguronte zgjidhje të shpejtë për partneritetin transatlantik.
“Pyetja nuk është në të vërtetë nëse mund ta ktheni marrëdhënien atje ku ishte, por nëse mund t’i bindim SHBA që të ri-bashkohen në rendin perëndimor”, thotë diplomati i BE.
Dhe edhe sikur Biden të kthehej në politikën e epokës së Obamës për Evropën, nuk ka asnjë garanci që brenda katër viteve të tij ai nuk do të zëvendësohej nga dikush edhe më radikal se Trump.
“Ndryshimet thelbësore që po ndodhin në SHBA me siguri do të mbeten dhe ne duhet të përshtatemi, duke bërë më të mirën e marrëdhënies që mundemi. Këto ndërrime, janë strukturore dhe ato nuk bazohen vetëm në një person”, thotë zyrtari i Brukselit.
Sigurisht, asnjë nga kjo nuk do të thotë që aleanca transatlantike do të ndalojë së qeni e rëndësishme.
Ajo do të mbetet thelbësore për atë që përfaqëson Perëndimi, dhe SHBA do të jetë gjithmonë një aleat më i rëndësishëm për Evropën sesa Kina mund të jetë ndonjëherë.
Për më tepër, planet e mëdha të BE “për t’u angazhuar” më shumë me Kinën iu dha një goditje e madhe nga shpërthimi i COVID-19.
Sidoqoftë, “kjo fazë e venitur e ngrohtësisë” – me Evropën që kërkon një vend të ri në skenën botërore pasi roli global i SHBA-së bëhet në thelb më i paparashikueshëm – mund të shihet vetëm si një lajm i mirë për ata kundër të cilëve këto fuqi historike perëndimore ishin të bashkuara jo shumë larg më parë.
