Për herë të parë në historinë 30-vjeçare të Maqedonisë së Veriut, një kryeministër ka dhënë dorëheqjen. Zoran Zaev dha dorëheqjen pas humbjes në zgjedhjet lokale, duke e zhytur Maqedoninë e Veriut në krizë politike. Maqedonia e Veriut do të hyjë në një fazë të re të paqëndrueshmërisë politike pasi kryeministri Zoran Zaev njoftoi dorëheqjen e tij pas humbjes së rëndë të Bashkimit Social Demokrat të Maqedonisë (SDSM) në zgjedhjet lokale të së dielës. “Unë marr përgjegjësinë për rezultatin e këtyre zgjedhjeve dhe prandaj po jap dorëheqje si kryeministër dhe si kryetar i Bashkimit Social Demokrat”, tha Zaev gjatë një konference për shtyp në selinë e partisë. Njoftimi erdhi pasi u bë e qartë se partia kryesore opozitare, nacionaliste VMRO-DPMNE, fitoi të paktën gjysmën e 80 komunave të vendit, ndërsa socialdemokratët e Zaev fituan më pak se 20. Rezultati shënon një kthesë të madhe në skenën politike të Maqedonisë së Veriut: Katër vite më parë, socialdemokratët fituan 57 komuna dhe VMRO-DPMNE vetëm pesë. Përpara zgjedhjeve ai u tha votuesve se tashmë kishte vendosur të largohej nëse partia e tij nuk arrinte të siguronte një shumicë. “Më 31 tetor ne jemi ‘all in’”, tha ai duke përdorur shprehjen angleze. “Vendimi është marrë dhe populli do të zgjedhë. Ky nuk është kërcënim,” tha Zaev në një emision televiziv lokal një javë më parë. Siç shpjegoi më vonë, qëllimi i tij ishte të mobilizonte “pjesën progresive” të shoqërisë për të mbështetur politikat pro-evropiane dhe liberale të qeverisë së tij. Plani i tij dështoi. Shumë njerëz të pakënaqur nga asnjëra prej dy partive kryesore vendosën të qëndrojnë në shtëpi në vend që të votojnë për kandidatët që i shohin si të papërshtatshëm për këtë punë.
Premtime të thyera
I parë si një zë i rrallë i moderuar në rajonin historikisht të paqëndrueshëm të Ballkanit Perëndimor, Zaev u vlerësua ndërkombëtarisht për zgjidhjen e mosmarrëveshjes dekadash me Greqinë dhe ndryshimin e emrit të vendit në “Maqedonia e Veriut” në 2018. Ish Republika e Maqedonisë u bë anëtarja e 30-të e NATO-s në mars 2020 me emrin e ri. Por veto nga Franca në vitin 2019 dhe Bullgaria bllokuan rrugën e Maqedonisë së Veriut drejt Bashkimit Evropian – duke lënë të paplotësuar premtimin më të rëndësishëm të Zaevit për votuesit e tij. E cilësuar tashmë si “tradhtar” nga opozita nacionaliste, e cila ende kundërshton fuqishëm marrëveshjen me Greqinë, shumë nga politikat e brendshme të qeverisë tjetërsuan shumicën e votuesve të Zaev. Reformat e premtuara në fushën e sundimit të ligjit, luftën kundër korrupsionit, nepotizmit kronik dhe miqësisë në shoqërinë maqedonase nuk u realizuan. Ekonomia e stagnuar dhe menaxhimi i dobët i pandemisë COVID shtuan ndjenjën e zhgënjimit të votuesve. Më e rëndësishmja, shumë nga “votuesit progresivë” – siç i quan Zaev – thjesht humbën shpresën në shanset e vendit për anëtarësim në BE. Besimi se Maqedonia e Veriut një ditë do të bëhet anëtare e Bashkimit Evropian është në nivelin më të ulët historik në publikun e gjerë dhe shumë njerëz nuk e shohin më kuptimin të votojnë për politikanë dhe politika pro-evropianë pas vitesh zhgënjimesh të hidhura dhe premtime të thyera nga Brukseli. dhe kryeqytete të tjera evropiane.
Rruga përpara
Koalicioni qeverisës i Maqedonisë së Veriut, i përbërë nga socialdemokratët dhe BDI, partia më e madhe shqiptare etnike në vend, ka një shumicë të vogël, me 62 vende në parlamentin prej 120 vendesh. Pas dorëheqjes së Zaevit, mbetet për t’u parë nëse socialdemokratët do të vazhdojnë të qeverisin nën një lider të ri.
Petr Stojanovski/DW © Petr Stojanovski/DW Hristijan Mickoski, lideri i partisë opozitare VMRO-DPMNE
Tani për tani, alternativat – një qeveri e udhëhequr nga VMRO-DPMNE ose zgjedhje të parakohshme – duken joreale. Përderisa Zaev dhe partia e tij janë kundër zgjedhjeve të parakohshme kombëtare, pas zgjedhjeve të fundit të mbajtura në korrik 2020, Hristijan Mickoski, lideri i VMRO-DPMNE-së, të dielën bëri thirrje për zgjedhje të parakohshme parlamentare, por nuk përmendi një afat kohor më specifik. “Partia në pushtet tani është delegjitimuar dhe ky është një realitet i ri. Mënyra më e mirë përpara është me zgjedhje të parakohshme,” tha Mickoski, pasi shpalli fitoren në zgjedhjet lokale. Partia opozitare ka të ngjarë të jetë e lumtur të presë deri në pranverë, duke e ditur se epërsia e saj në sondazhe me sa duket vetëm do të rritet duke marrë parasysh vështirësitë që i pret qeverisë.
Zaev është jashtë, por kush është brenda?
Maqedonia e Veriut po përballet me disa muaj të vështirë. Krahas situatës së vështirë ekonomike dhe pandemisë së koronavirusit, vendi ndodhet në një gjendje pasigurie për shkak të krizës energjetike që kërcënon të gjithë Evropën. Tashmë flitet për kufizime të energjisë elektrike dhe rritje të çmimeve në muajt e dimrit. Qeveria po planifikonte të rifillonte bisedimet me Bullgarinë fqinje pas zgjedhjeve, duke shpresuar se një kompromis do të hapte derën për fillimin e bisedimeve të shumëpritura të pranimit në BE gjatë samitit të dhjetorit të krerëve të shteteve evropiane. Sofja ka bllokuar fillimin e bisedimeve për dy vitet e fundit, duke këmbëngulur që Shkupi duhet së pari të pranojë se gjuha maqedonase është një dialekt bullgar dhe se identiteti i maqedonasve të sotëm është në fakt bullgar.
Autor: Boris Georgievski / DW
