Komisioni i Venecias thekson se shumë çështje të Ligjit për përdorimin e gjuhëve, i tejkalojnë standardet evropiane të definuara sidomos me Konventën për mbrojtjen e të drejtave të pakicave kombëtare dhe rekomandon shqyrtim të ligjit, si dhe analizë të arsyeve për ndryshimin e ligjit ekzistues të vitit 2008.
Ky është vlerësimi i Komisionit të Venecias, që është siguruar nga Plusinfo, ndërsa që zyrtarisht do të publikohet më 17 tetor.
Komisioni e përshëndet gatishmërinë e autoriteteve në Maqedoninë e Veriut për përmirësimin e gjendjes së bashkësive joshumicë në vend, përcjell Telegrafi Maqedoni.
“Në krahasim me Ligjin për gjuhët e vitit 2008, ligji i vitit 2018 zgjeron ndjeshëm përdorimin e shqipes si gjuhë të cilën e flasin të paktën 20% e qytetarëve të Republikës së Maqedonisë së Veriut në organet publike. Shumë dispozita të ligjit për gjuhët tejkalojnë standardet evropiane, siç përcaktohet në mënyrë të veçantë në Konventën për Mbrojtjen e Pakicave Kombëtare dhe Kartën Evropiane për Gjuhët Rajonale dhe Minoriteteve. Kjo në parim është e lavdërueshme. Komisioni i Venecias mirëpret gatishmërinë e autoriteteve të Maqedonisë Veriore për të përmirësuar statusin gjuhësor të komuniteteve jo-shumicë”, thuhet në përfundimin numër 99.
Por në disa fusha ligji shkon shumë larg, duke imponuar detyrime juridike joreale ndaj institucioneve publike. Ai përcakton dispozita që parashikojnë përdorimin e gjuhës shqipe në proceset gjyqësore, të formuluara në atë mënyrë të gjerë që sigurisht që do të kërkonte vite përgatitje të zbatohen plotësisht.
“Detyrimet jashtëzakonisht të mëdha dhe të kushtueshme të vendosura me ligj në veçanti për autoritetet gjyqësore shoqërohen me sanksione të rënda monetare në rast mosrespektimi (neni 23). Për më tepër, mosarritja e përkthimit dhe interpretimit të kërkuar nga ligji gjatë procedurave përbën arsye që të kthehet për rigjykim. (neni 9 (5). Në rrethanat aktuale, nëse ligji zbatohet plotësisht, ai do të ngadalësojë ndjeshëm funksionimin e të gjithë sistemit gjyqësor, duke rrezikuar shkeljen serioze të së drejtës për një gjykim të drejtë të garantuar me Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut”, thuhet në përfundimin numër 100.
Në përfundimin tjetër (101), theksohet kuptimi dhe qëllimi i ligjit, d.m.th. “nuk është gjithmonë e qartë se cilat dispozita të ligjit zbatohen vetëm për gjuhën shqipe, të cilat zbatohen për gjuhët e tjera jo-shumicë (turqisht, serbisht, boshnjak, vllehët, romët, etj) dhe cilat persona juridikë janë të përfshirë në ligj. Kjo paqartësi tekstuale do të lehtësojë zbatimin e ligjit”.
Për shkak të këtyre arsyeve, Komisioni kërkon që të shqyrtohet ligji, duke dhënë edhe disa rekomandime.
