Ka qenë një natë dramatike: ju ishit në një hotel në një udhëkryq; dallga po afrohej; dikush hodhi një laps drejt jush; ju ndodheshit në pjesën e pasme të një makine të madhe bashkë me gjyshen tuaj, rrugës për të shkuar në një provim; ju duhej të ngjiteshit mbi një mur, por ju mbante poshtë një ketër gjigand. Pastaj u zgjuat. Juve vetë ju duk shumë e rëndësishme, por kur zbritët poshtë dhe u përpoqët t’ia tregoni miqve gjërat e jashtëzakonshme që udhëtuan nëpër trurin tuaj teksa flinte, rezultatet janë kthjelluese. Përsërisni vazhdimisht se ndihej shumë ekzaltuese,’shumë e çuditshme “dhe” absolutisht e mrekullueshme “, por – çuditërisht – përpjekjet tuaja për të bërë të tjerët që të përjetojnë specifikat e natës tuaj, ndeshin në disa shikime boshe njerëzish të habitur. Njëri ju thotë që po mbarojnë drithërat e mëngjesit. Tjetra që mund të bjerë shi më vonë. Pastaj bie zilja e derës.
Është tunduese të mendosh se problemi ka të bëjë me vetë ëndrrat – për shkak se ato janë kaq të çuditshme, unike dhe të veçanta për ne. Por vështirësia nuk është e kufizuar në ëndrrat: ky është një problem i përgjithshëm i ekzistencës, që mund ta vëmë re edhe kur përpiqemi për të shpjeguar se si ishin pushimet tona, ajo që mendojmë në lidhje me fëmijërinë tonë, ose idetë tona se si duhet të drejtohet shoqëria. Një pjesë e madhe e jetës sonë është si një ëndërr shumë e fortë, që ne ndjejmë se nuk mundemi t’ua përcjellim si duhet të tjerëve.
Arsyeja ka të bëjë, në një masë të madhe, me mungesën kolektive të përgatitjes, një kuptim të pamjaftueshëm se ajo që ne jemi duke u përpjekur për të bërë është me të vërtetë shumë e vështirë dhe për këtë arsye, do të kërkojë një shkallë të lartë aftësish dhe praktike. Me naivitet supozojmë se entuziazmi dhe vërtetësia mund të jenë të mjaftueshme; dhe që, në qoftë se ne ndjejmë se diçka është e rëndësishme ose e bukur, ajo në mënyrë të pashmangshme do të jetë e tillë edhe për të tjerët.
Ky egocentrizëm simpatik, edhe pse në fund i vetmuar, mund të shihet më mirë tek fëmijët, të cilët janë ndër rrëfimtarët më të këqinj, sepse ata kanë një mbërthim tejet të dobët, mbi një ide shumë të dhimbshme: që njerëzit e tjerë janë të detyruar të jenë në vende të ndryshme nga ne së brendshmi, dhe e kanë shumë të vështirë për të kuptuar, ndjerë dhe parë ashtu si ne, në qoftë se ne nuk bëjmë përpjekje të mëdha për të nxjerrë, rregulluar dhe “paketuar” sistematikisht përmbajtjen e mendjes tonë, për ta.
Këto janë disa nga rregullat e rrëfimit: së pari, ne e dimë se çfarë duam të themi, shumë më herët se kushdo tjetër, dhe kështu që ne duhet të kuptojmë një histori të paktën pesë herë më mirë kur duam ta ndajmë me të tjerë, se sa kur thjeshtë e bluajmë në mendjen tonë. Së dyti, nëse e mbajmë shkurt një histori, duhet të bëjmë shumë më tepër përpjekje, se sa kur e lëmë të zgjerohet.
Filozofi Pascal një herë, në mënyrë hsumë prekëse, i kërkoi falje një miku, për gjatësinë e një letre që i kishte shkruar atij. Ai i thoshte: “Më vjen keq që nuk kam kohë ta bëj më të shkurtër”.
Së treti, duhet të thjeshtojmë. Ana e gabuar e pothuaj të gjithë anektodave është një akumulim detajesh rastësore, pa një lidhje me logjikën themelore të historisë. Nëse dikush po shpjegon se si ndihej që takoi gjyshen, nuk ka lidhje të thotë kohën kur doli nga shtëpia dhe si ishte moti. Ne kemi nevojë për një pamje të degëve, jo të cdo gjetheje. Së katërti, ngjarjet faktike (data, koha, veprimet) janë gjithmonë më pak interesante (ndonëse më të lehta për t’u kujtuar) se sa ndjenjat – e megjithatë, janë pikërisht ndjenjat që mbajnë sekretin e asaj që i intrigon të tjerët. Ajo që ka rëndësi është se si ne ndjehemi për atë që ndodhi, jo vetë ajo që ndodhi.
SHumica e atyre që dalin nga goja jonë jan pak a shumë të pasocializuara, në kuptimin që nuk janë krejt të përshtatshme për konsumin e botës. Ata që rriten duke mësuar të flasin qartë janë njerëzit që janë vecanërisht të gjallë ndaj riskut dhe tragjedisë së të qënit të keqkuptuar. Përmbajtja e gjërave që janë në mendjen tonë, por dhe ëndrrave tona, nuk janë kurrë shumë të çuditshme apo shumë të mërzitshme për të tjerët që t’i kuptojnë. Thjeshtë kultura jonë nuk ka marrë sa duhet seriozisht, sfidat e vështirësisë së rrëfimit të thelbit të vërtetë të ditëve dhe netëve tona komplekse.
